ބަޙުރު

ކައުނުގެ ތެރެއަށް ނަޒަރު ހިންގައިލާއިރު، ކުދިކުދި ޖިސްމުތައް ފެނެއެވެ. އެ ޖިސްމުތަކުގެ މައްޗަށް ނަޒަރު ހިންގައިލާއިރު، ފެންނަނީ، އަޅުގަނޑުމެންގެ ވަށައިގެންވާ ފަލަކީ ވެށްޓެވެ. އެއީ، އިރަވީ ނިޒާމުގެ ވެށްޓެވެ. އަޅުގަނޑުމެން ދިރިއުޅޭ ދުނިޔެ ވަނީ، އެ ނިޒާމުގެ ތެރޭގައެވެ.
އިރަކީ، ގޭހުން އުފެދިފައިވާ ވަރަށް ބޮޑު އެއްޗެކެވެ. އެއީ އަބަދުމެ އަނދައަނދައި އޮންނަ ނިއުކުލިއަރ އުނދުނެއް ފަދަ އެއްޗެކެވެ. އެ ބައްޓަންވެފައިވަނީ، ބޯޅަބުރަށެވެ. އޭގެ ދިގުހުރަހުގެ ދިގުމިނަކީ، ގާތްގަނޑަކަށް 1400000 (އެއް މިލިއަން، ހަތަރުސަތޭކަ ހާސް) ކިލޯމީޓަރެވެ. މަހެއްހައި ދުވަހުގެ ތެރޭގައި، އިރު އޭގެ އަމިއްލަ ނަފުސުގެ ވަށައިގެން އެނބުރެމުންގޮސް ދައުރެއް ފުރިހަމަކުރެއެވެ. އިރުގައިވާ މާއްދާއިން ވަރަށް ބޮޑު މިންވަރެއް އަނދަމުންދެއެވެ. އެކަމުގެ ސަބަބުން އިރުގައިވާ ހައިޑްރޮޖަން ގޭސް، ހީލިއަމް ގޭހަށް ބަދަލުވަމުންދެއެވެ. އެއާއެކު ހަކަތަ އުފައްދައެވެ. އިރުން ދުނިޔެއަށް ވާޞިލުވާ ހޫނާއި، އައްޔަކީ، އެ ހަކަތައިން ބަޔެކެވެ. ދުނިޔޭގެ ޚައްޠުލްއިސްތަވާއާއި، ހޫނު ސަރަޙައްދުތަކުގައި އުޅޭއިރު އިޙުސާސްވާ ގަދަ ހޫނަކީ، އިރުން ލިއްބައިދޭ ހޫނެވެ. އިރުގެ ސަޠުޙުގެ ހޫނުމިން 6000 (ހަ ހާސް) ޑިގްރީ ސެލްސިއަސް އާ ގާތްކުރެއެވެ. އަދި އިރުގެ ސަންތުގެ ހޫނުމިން، 15000000 (ފަނަރަ މިލިއަން) ޑިގްރީ ސެލްސިއަސް އަށް ވާޞިލުވާނެ ކަމަށް ބެލެވެއެވެ.
އިރުގެ ވަށައިގެން ގުރަހަތައް ދައުރުކުރެއެވެ. މުސްލިމު ޢާލިމުން އެ ގުރަހަތަކަށް ދެއްވާފައިވާ ނަމަކީ، "ހިނގަމުންދާ ކައުކަބުތައް" (الكواكب السيارة) އެވެ. އިރަވީ ނިޒާމުގައި، އިރާ އެންމެ ކައިރީގައިވާ ގުރަހައަކީ، މާކިއުރީއެވެ. އެއަށްފަހު، ވީނަސްއާއި، ދުނިޔެއާއި، މާސްއާއި، ޖުޕިޓަރާއި، ޒުޙަލެވެ. އެއަށްފަހު، ޔުރެނަސްއާއި، ނެޕްޓިއުންއާއި، ޕްލޫޓޯއެވެ. މިޒަމާނުގެ ހޯދުންތަކުން އެނގިފައިވާ ގޮތުގައި، ޕްލޫޓޯއަށްވުރެ ދުރުގައި ވެސް ގުރަހައެއް ވެއެވެ. އެއީ، އިރަވީ ނިޒާމުގައިވާ 10 ވަނަ ގުރަހައެވެ.
މި ގުރަހަތައް، އިރުގެ ވަށައިގެން ދައުރުކުރަމުންދަނީ، ދާދި އެއް ހަމައެއްގައެވެ. ފަލަކީ ޢާލިމުންނަށް ކުރިން ވިސްނިވަޑައިގެންފައިވާ ގޮތުގައި، އިރަވީ ނިޒާމުގައިވާ ކޮންމެ ގުރަހައެއް އޭގެ އަމިއްލަ ނަފުސުގެ ވަށައިގެން ދައުރުކުރަމުންދަނީ، އިރުން ހުޅަނގަށެވެ. ނަމަވެސް ވިހިވަނަ ޤަރުނުގެ 60 ގެ އަހަރުތަކުގެ ތެރޭގައި އެނގުނު ގޮތުގައި، ވީނަސް އޭގެ އަމިއްލަ ނަފުސުގެ ވަށައިގެން ދައުރުކުރަމުންދަނީ، އެހެން ގުރަހަތަކާ ޚިލާފަށެވެ. އާދޭހެވެ. ވީނަސް އޭގެ އަމިއްލަ ނަފުސުގެ ވަށައިގެން ދައުރުކުރަމުންދަނީ، އިރުން ހުޅަނގަށެވެ. މި ނުކުތާގެ މައްޗަށް ފަހުން އަލިއަޅުވައިލާނަމެވެ.
ގުރަހަތައް އިރުގެ ވަށައިގެން ދައުރުކުރަމުންދަނީ، ކުކުޅުބިސްބުރައަށް ބައްޓަންވެފައިވާ އޯބިޓްތަކެއްގައެވެ. އިރާ އެންމެ ކައިރީގައިވާ ގުރަހައަކީ މާކިއުރީއެވެ. އެއާ އިރާ ދެމެދުގައިވާ ދުރުމިނަކީ، 58000000 (އަށުވަންނަ މިލިޔަން) ކިލޯ މީޓަރެވެ. ޕްލޫޓޯއާ އިރާ ދެމެދުގައިވާ ދުރުމިނަކީ، 5870000000 (ފަސް ހާސް އަށް ސަތޭކަ ހަތްދިހަ މިލިއަން) ކިލޯމީޓަރެވެ. ދުނިޔެއާ އިރާ ދެމެދުގައިވާ ދުރުމިނަކީ، 149000000 (ސަތޭކަ ސާޅީސް މިލިއަން) ކިލޯމީޓަރެވެ.
އިރަވީ ނިޒާމުގައި ހިމެނޭ ބައެއް ގުރަހަތަކުގެ ވަށައިގެން ހަނދު ދައުރުކުރެއެވެ. މާކިއުރީއާއި ވީނަސްގެ ވަށައިގެން ދައުރުކުރާ ހަނދެއް ނުވެއެވެ. ދުނިޔޭގެ ވަށައިގެން ދައުރުކުރާ އެންމެ ހަނދެއް ވެއެވެ. މާސްގެ ވަށައިގެން ދައުރުކުރާ ދެ ހަނދު ވެއެވެ. ޖުޕިޓަރުގެ ވަށައިގެން ދައުރުކުރާ 79 ހަނދު ވެއެވެ. ސެޓާންގެ ވަށައިގެން ދައުރުކުރާ 62 ހަނދު ވެއެވެ. ޔުރެނަސްގެ ވަށައިގެން ދައުރުކުރާ 27 ހަނދު ވެއެވެ. ނެޕްޓިއުންގެ ވަށައިގެން ދައުރުކުރާ 14 ހަނދު ވެއެވެ.
އިރަވީ ނިޒާމުގައިވާ ކުދި ގުރަހަތަކުގެ ތެރޭގައި، ސީރީޒް (Ceres) އާއި، ޕްލޫޓޯ (Pluto) އާއި، ހައުމެއާ (Haumea) އާއި، މޭކްމޭކް (Makemake) އާއި، އެރިސް (Eris) ހިމެނެއެވެ. މީގެ ތެރެއިން ސީރީޒްގެ ވަށައިގެން ދައުރުކުރާ ހަނދެއް ނެތެވެ. ނަމަވެސް އަނެއް ހަތަރު ގުރަހައިގެ ވަށައިގެން ދައުރުކުރާ ހަނދުތަކެއް ވެއެވެ. އެއީ، ޕްލޫޓޯގެ ވަށައިގެން ދައުރުކުރާ ފަސް ހަނދާއި، ހައުމެއާގެ ވަށައިގެން ދައުރުކުރާ ދެ ހަނދާއި، މޭކްމޭކްގެ ވަށައިގެން ދައުރުކުރާ ހަނދަކާއި، އެރިސްގެ ވަށައިގެން ދައުރުކުރާ ހަނދެކެވެ.
އިރަވީ ނިޒާމު ތަޞައްވުރުކުރުން ފަސޭހަކުރުމަށްޓަކައި، އިރަކީ، އެ ނިޒާމުގެ މަންމަ ކަމުގައި ބެލެވިދާނެއެވެ. އެ ނިޒާމުގައިވާ ގުރަހަތަކަކީ، އިރުގެ ދަރިން ކަމުގައި ބަލައިފިނަމަ، ހަނދުތައް ވާނީ، އިރުގެ މާމަ ދަރިން ކަމުގައެވެ. އަމިއްލަ އިޚުތިޔާރުގެ ނިޢުމަތް ދެއްވާފައިވާ އިންސީންގެ މައިންނާއި، އިރާ ދެމެދުގައިވާ ތަފާތަކީ، އިރުގެ އުރުން އެންމެ ދަރިއެއް ވެސް ދޫކޮށްނުލާކަމެވެ. އިރުގެ ޢުމުރުން ފާއިތުވެގެންދިޔަ އެތައް މިލިއަން އަހަރުގެ ދިގު މުއްދަތުގެ ތެރޭގައި، އަބަދުމެ އެ ދަރީންތައް ވަނީ، އިރުގެ އުރުގައެވެ. މިލްކީވޭގައި އިރު ދަތުރުކޮށްފައި ދާހައި ތަނަކަށް އެ ހުރިހައި ގުރަހަތަކަކާއި، ހަނދުތަކެއް ގެންދެއެވެ.
އިރުގެ އާއިލާގައި ހިމެނޭ ހުރިހައި ޖުރުމުތަކަށް ހޫނާއި އަލި ފޮނުވައިދެނީ އިރުންނެވެ. އެ އާއިލާގައިވާ މެންބަރުންގެ ތެރެއިން، އެ މެންބަރެއްގެ އަމިއްލަ ނަފުސުން ހޫނާއި އަލި އުފައްދާ ހަމައެކަނި މެންބަރަކީ އިރެވެ. އިރުގެ ހޫނާއި އަލި ނުވާނަމަ، އެ އާއިލާގައިވާ އެހެން ހުރިހައި މެންބަރުން ވާނީ ކަނު އަނދިރީގައެވެ. އަދި ދުނިޔޭގައިވާ ބަޔަކަށް އެހެން ގުރަހަތަކާއި ހަނދުތައް ނުވެސް ފެންނާނެއެވެ. އިރުގެ އަލީގައި ގުރަހަތައް ވިޔަސް، ދުރުގައިވާ ގުރަހަތައް އިންސާނުންނަށް ފެންނަނީ، ޓެލެސްކޯޕްގެ ޒަރީޢާއިންނެވެ.
އަބަދާއަބަދުމެ ހުޅުރޯވެ އަނދަމުންދާ އިރަކީ، އުޑުގައިވާ ތަރިތަކުގެ ތެރެއިން އާދައިގެ ތަރިއެއް ކަމުގައި މެނުވީ ނުވެއެވެ. އުޑުގައި އިރަށްވުރެ ކުދި ތަރިތަކާއި، އިރާ ދާދި އެއްވަރުގެ ތަރިތަކާއި، އިރަށްވުރެ މާ ބޮޑެތި ބިޔަ ތަރިތައް ވެއެވެ. ކައުނުގެ ތެރޭގައި ޢަދަދުނުކުރެވޭހައި ގިނަގުނަ ތަރިތައް ވެއެވެ. އޭގެ ޢަދަދު އެތައްއެތައް ބިލިއަނަކަށް އަރައެވެ. އެ ތަރިތަކަށް ލިބިގެންވާ މީޒާތަކާއި، ސިފަތައް އިރަށް ވެސް ވަނީ ލިބިފައެވެ. އެހެންކަމުން، އަޅުގަނޑުމެން އިރަށް އިރޭ ކިޔައިއުޅުނަސް، އެއީ ތަރިއެކެވެ.