ބަޙުރު

ފަޖުރުލްކާޛިބު (الفجر الكاذب) ނުވަތަ "ދޮގު ފަޖުރު" އަކީ، ފަޖުރުއްޞާދިޤު (الفجر الصادق) ނުވަތަ "ތެދު ފަޖުރު" ގެ ކުރިން ކުރިން ފާޅުވާ އައްޔެކެވެ. ފަޒާގެ ތެރެއަށް އެ އަލި ފެތުރިގެންދަނީ، ފަޒާގައިވާ ހިރަފުހުގެ ކުނޑިތަކުގެ ތެރެއަށް އިރުގެ ދޯދިތައް ވާޞިލުވުމުގެ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުންނެވެ. ފަޖުރުލްކާޛިބަށް "ރާހި އަލި" ނުވަތަ (The Zodiacal Light) އެވެ، ވެސް ކިޔައެވެ. ޢަރަބިބަހުން އެއަށް ކިޔާ ދެވަނަ ނަމަކީ، "އައްޟައުއުލް ބުރޫޖީ" (الضوء البروجي) އެވެ.
"ފަޖުރުލްކާޛިބު" ނުވަތަ "ރާހި އަލި" ފާޅުވަނީ ހަމައެކަނި ފަޖުރުއްޞާދިޤުގެ ކުރިންނެއް ނޫނެވެ. އިރު އޮއްސުމަށް ފަހުގައި ވެސް އެ އަލި ފާޅުވެއެވެ. ފަޖުރުއްޞާދިޤުގެ ކުރިން އެ އަލި ފާޅުވަނީ، އިރުމަތީ ފަރާތުގައެވެ. އިރު އޮއްސުމަށްފަހު އެ އަލި ފާޅުވަނީ، ހުޅަނގު ފަރާތުގައެވެ. ޢިޝާ ނަމާދުގެ ވަގުތު ޖެހެނީ، ހުޅަނގު ފަރާތުން ފާޅުވާ އެ އަލި ފިލުމުންނެވެ.
"ދޮގު ފަޖުރު" ނުވަތަ "ރާހި އަލި" ފެންނާނީ، އަނދިރި ސަރަޙައްދުތަކުގައެވެ. އަލިގަދަ ރަށްތަކުގައި އުޅޭއިރު، އެ އައްޔެއް ނުފެންނާނެއެވެ. އަދި ހަނދުވަރުދޭ ރެއެއްގައި ވެސް އެ އައްޔެއް ނުފެންނާނެއެވެ.
ފަޖުރުލްކާޛިބާއި ފަޖުރުއްޞާދިޤާ ދެމެދުގައި އެތައް ތަފާތުތަކެއް ވެއެވެ. ފަޖުރުލްކާޛިބު އުފެދެނީ، ދުނިޔޭގެ ޖައްވީ ފަޝަލައިގެ ބޭރުގައެވެ. ފަޖުރުއްޞާދިޤު އުފެދެނީ، ދުނިޔޭގެ ޖައްވީ ފަޝަލައިގެ ތެރޭގައެވެ. މީގެ މާނައަކީ، ފަޖުރުލްކާޛިބުގެ އަލިކަން އުފެދެނީ، ދުނިޔޭގެ ވަށައިގެންވާ ޖައްވީ ފަޝަލައިގެ ބޭރުގައިވާ ފަޒާގެ ތެރޭގައެވެ. ފަޖުރުލްކާޛިބުގެ އަލިކަން ވާނީ މައްޗަށް އުފުލިފައެވެ. ފަޖުރުއްޞާދިޤުގެ އަލިކަން ވާނީ އުފުޤަށް ވިހުރިފައެވެ.
ބައެއް މޫސުމްތަކުގައި، ފަޖުރުލްކާޛިބުގެ އަލިކަން، މިލްކީވޭ މަޑިކިލަނބުގެ އަލިކަމަށްވުރެ އަލިގަދައެވެ. ބައެއް މޫސުމްތަކުގައި ފަޖުރުލްކާޛިބުގެ އަލިކަން ފާޅުވާނީ ވަރަށް ކުޑަކޮށްނެވެ. އާންމު ގޮތެއްގައި އޭގެ އުސްމިން އުދަރެހަށް އަރާފައިވާނީ، 30 ދަރަޖައާ ގާތްކުރާ މިންވަރަކަށެވެ. ބައެއް ފަހަރު އެއަށްވުރެ ތިރިއެވެ. އެ ބައްޓަންވެފައިވާނީ، ސާރިދޯޅެއްގެ ނިގުލުގެ ބައްޓަމަށެވެ.
ފިޤުހުވެރިން ވިދާޅުވެފައިވަނީ، ފަޖުރުލްކާޛިބަށްފަހުގައި، އަނދިރިކަމެއް ވެރިވާނެ ކަމަށާއި ފަޖުރުއްޞާދިޤުގެ އަލިކަން ފާޅުވާނީ އެއަށްފަހުގައި ކަމަށެވެ. ނަމަވެސް، މައިދާނީ ދިރާސާތަކުން އެނގޭ ގޮތުގައި، އެކަން ހިނގަނީ އެ ގޮތަކަށެއް ނޫނެވެ. ފަޖުރުލްކާޛިބާއި ފަޖުރުއްޞާދިޤާ ދެމެދުގައި ހޭދަވާ ވަގުތުކޮޅުގެ ދިގުމިން، އެކި މޫސުމްތަކުގައި ތަފާތެވެ. އެންމެ ދިގު ކަމަށް ފާހަގަކުރެވުނު މިންވަރަކީ، އެއްގަޑިއިރާއި، ފަންސާސް މިނިޓެވެ.
2010 ވަނަ އަހަރު، ޔޫއޭއީގެ އަބޫދާބީ (أبو ظبي) ގައި، ބޭއްވުނު ފަލަކީ މަހާސިންތާއަށް، މުޙައްމަދު ޝައުކަތު ޢައުދާ ހުށަހެޅުއްވި ދިރާސާގައި ވެސް އޭނާ ވިދާޅުވެފައިވަނީ، ފަޖުރުލްކާޛިބަށްފަހު، އަނދިރިކަމެއް ނާންނަ ކަމަށެވެ. އަދި ފަޖުރުއްޞާދިޤުގެ އަލިކަން ފާޅުވުމުގެކުރިން، ފަޖުރުލްކާޛިބުގެ އަލިކަން ފިލައިގެން ވެސް ނުދާ ކަމަށެވެ.
ކަމާބެހޭ ގިނަ ދިރާސާތަކާއި ރިޕޯޓުތަކުގައި ބަޔާންވެފައިވަނީ، ފަޖުރުލްކާޛިބުގެ އަލިކަން ފާޅުވަނީ، އުފުޤަށްވުރެ 18 ދަރަޖަ ތިރީގައި އިރު ހުންނައިރު ކަމަށެވެ. އެއަށް ކިޔަނީ، ފަލަކީ ޝަފަޤެވެ. އިނގިރޭސިބަހުން ކިޔަނީ (Astronomical Twilight) މިހެންނެވެ.

މިއީ، އިރު އަރަމުންދާއިރު، ފަޖުރުލްކާޛިބާއި އެހެން އިރުވަރުތައް އަންނަ ގޮތް ދައްކައިދޭ ކުރެހުމެކެވެ.

މިއީ، ފަޖުރުލްކާޛިބުގެ ތަޞްވީރެކެވެ. ފަޖުރުލްކާޛިބުގެ އަލިކަން ވާނީ މައްޗަށް އުފުލިފައެވެ. މި އަލިކަން އުފެދެނީ ދުނިޔޭގެ ޖައްވީ ފަޝަލައިން ބޭރުގައިވާ ފަޒާގެ ތެރޭގައެވެ.

މިއީ، ފަޖުރުއްޞާދިޤުގެ ތަޞްވީރެކެވެ. ފަޖުރުއްޞާދިޤުގެ އަލިކަން ވާނީ އުފުޤަށް ވިހުރިފައެވެ. މި އަލިކަން އުފެދެނީ ދުނިޔޭގެ ޖައްވީ ފަޝަލައިގެ ތެރޭގައެވެ.

މަޞްދަރު:

تحديد وقت دخول صلاة الفجر عمليا بمنظقة القصيم (ޢިލްމީ ދިރާސާއެއް)

ނޯޓު:

ފަލަކީ ޢިލްމުވެރިން ދެކެވަޑައިގަންނަވާ ގޮތުގައި، އުދަރެހަށް އަރާ އަލިކަމަކީ، ފަޖުރުގެ ވަގުތު ޖެހިއްޖެ ކަމުގެ ޢަލާމާތެކެވެ. މުސްލިމު ފަލަކީ ޢިލްމުވެރިން އެ އައްޔަށް ދެއްވާފައިވާ ނަމަކީ، "އައްޝަފަޤު" އެވެ. ފަލަކީ ޢިލްމުވެރި އެ އަލި ބައްސަވާފައިވަނީ، ތިން ބަޔަކަށެވެ.
1. ފަލަކީ ޝަފަޤު (Astronomical Twilight): މި އަލި ފާޅުވާނީ، އިރުމަތީފަރާތުގެ އުފުޤަށްވުރެ 18 ދަރަޖަ ތިރީގައި އިރު ހުންނައިރުގައެވެ. މި އަލި ފާޅުވާ ވަގުތަށް، "ފަލަކީ ފަޖުރު" (الفجر الفلكي) ގެ ނަން ވެސް ދެވިފައި ވެއެވެ.
2. ބަޙްރީ ޝަފަޤު (Twilight Nautical): މި އަލި ފާޅުވާނީ، އިރުމަތީފަރާތުގެ އުފުޤަށްވުރެ 12 ދަރަޖަ ތިރީގައި އިރު ހުންނައިރުގައެވެ. މި އަލީގެ އަސަރު، ފަރުބަދަތަކަށް އެޅެއެވެ. އަދި އޭގެ އަސަރު ގެދޮރާ ހަމައަށް ވާޞިލުވެއެވެ.
3. މަދަނީ ޝަފަޤު (Civil Twilight): މި އަލި ފާޅުވާނީ، އިރުމަތީފަރާތުގެ އުފުޤަށްވުރެ 6 ދަރަޖަ ތިރީގައި އިރު ހުންނައިރުގައެވެ.
<><><>
މި ބަޔާންކުރެވުނީ، މި ކަމާބެހޭ އާންމު ނަޒަރެކެވެ. އެކި ޤައުމުތަކުގައްޔާއި، އެކި ޙާލަތްތަކުގައި ތަފާތުވާ ކަންކަން ހުރެދާނެކަން، ކިޔުންތެރިންގެ ސަމާލުކަމަށްޓަކައި ދަންނަވަމެވެ.