ބަޙުރު

ކީރިތި ޤުރުއާން ތަދައްބުރުކުރުމުގެ މާނައަކީ، ކީރިތި ޤުރުއާން ކިޔަވާއިރު އެއީ ތިމަންނައާ މުޚާޠަބުކުރެއްވިފައިވާ އެއްޗެއްކަން ދެނެގަތުމެވެ. އެއާއެކު ތިމާގެ ކަންފަތާއި ހިތުން ކީރިތި ޤުރުއާން ކަނުލައި އަޑުއެހުމެވެ. އަދި އެއާމެދު ހޯދައި ބަލައި ފުންކޮށް ވިސްނައި ފިކުރުކުރުމެވެ. މިގޮތުގެމަތިން އޭގައިވާ މާނަތައް ދެނެގަތުމަށްފަހު އޭގައިވާ އަމުރުތަކަށް ކިޔަމަންވެ، އޭގައިވާ ނަހީތަކުން އެއްކިބާވުމެވެ. އޭގެ ހެޔޮ އަސަރު ތިމާގެ ބަހާއި ޢަމަލުން ފާޅުވެއްޖައުމަށްދާންދެނެވެ.

ސަޢުދު ބްނު ހިޝާމު ވިދާޅުވެފައިވާ ބަސްފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ. ތިމަންކަލޭގެފާނު ޢާއިޝަތުގެފާނުގެ އަރިއަހުގައި ދެންނެވީމެވެ. އޭ އުއްމުލްމުއުމިނީންއެވެ. ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ޚުލުޤުފުޅާބެހޭ ގޮތުން ތިމަންކަލޭގެފާނަށް ޚަބަރުކޮށްދެއްވަބައްލަވާށެވެ! އެކަމަނާ ވިދާޅުވިއެވެ. "އިތުރުއެކަލޭގެފާނުގެ ޚުލުޤުފުޅަކީ ކީރިތި ޤުރުއާން ކަމުގައިވިއެވެ. އަލްޤަލަމް ސޫރަތުގެ 4 ވަނަ އާޔަތް ކަލޭގެފާނު ކިޔަވާވިދާޅުނުވަމުތޯއެވެ؟" އެ އާޔަތުގެ މާނައަކީ "އަދި ހަމަކަށަވަރުން، ކަލޭގެފާނު ވަނީ (އެބަހީ: އިތުރުއެކަލޭގެފާނު ވަނީ) މާތްވެގެންވާ ޚުލުޤުފުޅެއްގެ މަތީގައިކަން ކަށަވަރެވެ."

އިބްނުލްޤައްޔިމު ވިދާޅުވެފައި ވެއެވެ. ކީރިތި ޤުރުއާނާމެދު ތައައްމުލުކުރުމަކީ އެ ފޮތުގައިވާ މާނަތަކާމެދު ފުންކޮށް ވިސްނައި ފިކުރުހިންގުމުގެ ތެރެއަށް ހިތުގެ ލަގަން ދޫކޮށްލުމެވެ. އަދި ކީރިތި ޤުރުއާން ތަދައްބުރުކޮށް ދެނެގަތުމުގެ މައްޗަށް ވިސްނުމާއި ފިކުރު ޖަމާކުރުމެވެ. އެ މާތް ފޮތް ބާވައިލެއްވުމުގެ މަޤުޞޫދަކީ މިއީއެވެ. އެ މާތް ފޮތަކީ، ފަހުމުކުރުމެއް އަދި ތަދައްބުރުކުރުމެއް ނެތި ހަމައެކަނި ތިލާވަތުކުރުމަށްޓަކައި ބާވައިލައްވާފައިވާ ފޮތެއް ނޫނެވެ. ޞާދު ސޫރަތުގެ 29 ވަނަ އާޔަތުން މިކަން އެނގެއެވެ. އެ އާޔަތުގެ މާނައަކީ "(މިއީ) ކަލޭގެފާނަށް ތިމަންރަސްކަލާނގެ ބާވައިލެއްވި ބަރަކާތްތެރި ފޮތެކެވެ. (އެއީ) އެއުރެން އެ ފޮތުގެ އާޔަތްތަކުގެ މާނަތަކާމެދު ވިސްނައި ފިކުރުކުރުމަށެވެ. އަދި ބުއްދީގެ އަހުލުވެރިން (އެއިން) ނަޞީޙަތް ލިބިގަތުމަށެވެ."

ކީރިތި ޤުރުއާން ތަދައްބުރުކުރުމަށް އެ ފޮތުގެ އެތައް އާޔަތެއްގައި މަގުދައްކަވާފައި ވެއެވެ. މުޙައްމަދު ސޫރަތުގެ 24 ވަނަ އާޔަތުގެ މާނައިގައި ވެއެވެ. "ފަހެ، ޤުރުއާނާމެދު އެއުރެން ވިސްނައި ފިކުރުނުކުރަނީހެއްޔެވެ؟ ނުވަތަ (އެއުރެންގެ) ހިތްތަކުގައި ތަޅުތަކެއް ލެވިފައިވަނީ ހެއްޔެވެ؟" އައްޒުޚުރުފު ސޫރަތުގެ 3 ވަނަ އާޔަތުގެ މާނައިގައި ވެއެވެ. "ހަމަކަށަވަރުން، ތިމަންރަސްކަލާނގެ އެ ފޮތް ލައްވާފައިވަނީ، ޢަރަބި ބަހުން އޮތް ޤުރުއާނެއް ކަމުގައެވެ. އެއީ ތިޔަބައިމީހުން ވިސްނުމަށްޓަކައެވެ."

އަލްޙަސަނުލް ބަޞްރީ ވިދާޅުވެފައި ވެއެވެ. "ކީރިތި ޤުރުއާން ބާވައިލައްވާފައިވަނީ އެއާމެދު ތަދައްބުރުކޮށް އެއާ އެއްގޮތަށް ޢަމަލުކުރުމަށްޓަކައެވެ. ފަހެ، ތިޔަބައިމީހުން އެ މާތް ފޮތް ތިލާވަތުކުރާ ފަދައިން، އެ މާތް ފޮތުގައި އަންގަވާފައިވާ ގޮތަށް ޢަމަލުކުރާށެވެ!"

އިބްނުލް ޤައްޔިމު ވިދާޅުވެފައި ވެއެވެ. "ކީރިތި ޤުރުއާން ތަދައްބުރުކުރުމަށްވުރެ ބޮޑަށް، ދުނިޔެއާއި އާޚިރަތުގައި މީހަކަށް ފައިދާކުރާނެ އެހެން ކަމެއް ނެތެވެ. އަދި އޭނާ ނަޖާވުމާ އެންމެ ގާތްކަން ބޮޑީ ވެސް އެކަމެވެ. އެކަންކުރުމަކީ ހެޔޮކަމާއި ނުބައިކަން އޮޅުންފިލާނެ ކަމެކެވެ. އަދި އެ ދެ ކަމަށް ވާޞިލުވާނެ މަގުތަކާއި ސަބަބުތަކާއި، އެ ދެ ކަމުގެ އަމާޒުތަކާއި މޭވާތަކާއި، އެ ދެ ކަމުގެ އަހުލުވެރިންގެ ނިމުންތައް ވެސް އެނގޭނެ ކަމެކެވެ. ކީރިތި ޤުރުއާން ތަދައްބުރުކުރާ މީހާގެ އަތަށް، ބާއްޖަވެރިކަމާއި ފައިދާކުރަނިވި ޢިލްމުތައް ހިމެނޭ ކަންޒުތަކުގެ ތަޅުދަނޑިތައް އަރައިދެއެވެ. އޭނާގެ ހިތުގައި އީމާންކަމުގެ ބިންގާތައް ސާބިތުވެދެއެވެ. އެ ބިންގަލުގެ މަތީގައި އީމާންކަމުގެ ބިނާ އާރާސްތުވެދެއެވެ. ދުނިޔެއާއި އާޚިރަތާއި ސުވަރުގެއާއި ނަރަކައިގެ ޞޫރަ އޭނާގެ ހިތަށް ކަޝްފުވެދެއެވެ. އުންމަތްތަކުގެ މެދަށް އޭނާއަށް ދެވިދެއެވެ. އެ އުންމަތްތަކަށް ވެގެންދިޔަގޮތް އޭނާއަށް އެނގިދެއެވެ. އެކަމުން ޢިބްރަތް ލިބިގަންނަންވީ ކަންކަން އޭނާއަށް ހާމަވެދެއެވެ. މާތް ﷲ ގެ ޢަދުލުވެރިކަމާއި އެކަލާނގެ ފަޟުލުވަންތަވެރިކަން އޭނާއަށް މޭރުންވެދެއެވެ. އެކަލާނގެ އިސްމުފުޅުތަކާއި ސިފަފުޅުތަކާއި ޢަމަލުފުޅުތައް އޭނާއަށް ތަޢާރުފުވެދެއެވެ. އެކަލާނގެ ރުހިވޮޑިގަންނަވާ ކަންކަމާއި އެކަލާނގެ ކޯފާވެވޮޑިގަންނަވާ ކަންކަން އޭނާއަށް ހާމަވެދެއެވެ. އެކަލާނގެ ޙަޟުރަތަށް ކުއްތަންވުމުގެ މަގު އޭނާއަށް ފެނިދެއެވެ. އެ މަގު އިޚުތިޔާރުކުރާ މީހާއާ ކުރިމަތިވެދާނެ ކަންކަން އޭނާއަށް ތަޞައްވުރުކުރެވިދެއެވެ. ޢަމަލުތައް ރަނގަޅުވާނެ ގޮތާއި ފާސިދުވާނެ ގޮތް އޭނާއަށް ވިސްނިދެއެވެ. ސުވަރުގޭގެ އަހުލުވެރިންގެ މަގާއި ނަރަކައިގެ އަހުލުވެރިންގެ މަގު އޭނާއަށް މަޢުރިފާވެދެއެވެ. ... ޚަލްޤުތަކުންގެ ބައިތަކާއި، އެއުރެން އެކަންކަމެއްގައި ބައިވެރިވާ ކަންކަމާއި، އެއުރެން އެކަންކަމެއްގައި ވަކިވެގަންނަ ކަންކަން އޭނާއަށް އޮޅުންފިލައިދެއެވެ."

ކީރިތި ޤުރުއާން ކިޔެވުމާއި ކީރިތި ޤުރުއާން ތަދައްބުރުކުރުމަކީ ތަފާތު ދެ ކަމެކެވެ. އަބުލްޢައްބާސް ބްނު ޢަޠާ ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި، ކޮންމެ ދުވަހަކު އެކަލޭގެފާނު ކީރިތި ޤުރުއާން ކިޔަވާވިދާޅުވެ ޚަތިމެއްކުރެއްވިއެވެ. ރަމަޟާންމަހުގެ ކޮންމެ ރެއަކާއި ދުވާލެއްގައި ތިން ޚަތިމުކުރެއްވިއެވެ. އަދި އެކަލޭގެފާނު ސާދަ އަހަރުދުވަސް ވަންދެން ކީރިތި ޤުރުއާން ތަދައްބުރުކުރެއްވިއެވެ. ނަމަވެސް ކީރިތި ޤުރުއާނުގެ ދެބައިކުޅަ އެއްބައި ވެސް އެކަލޭގެފާނަކަށް ނިންމަވައެއްނުލެއްވުނެވެ.

އެހެންވީމާ، ކީރިތި ޤުރުއާން ތަދައްބުރުކުރުމަކީ، ކީރިތި ޤުރުއާން ކިޔަވައި ތިލާވަތުކުރުމާ ތަފާތު ކަމެއްކަން އެބަ އެނގެއެވެ. އަދި ތިލާވަތުކުރުމަށްވުރެ މޮޅުއިތުރީ ތަދައްބުރުކުރުން ކަން ވެސް އެބަ އެނގެއެވެ.

މަޞްދަރު

ثلاثون درسا للصائمين