ބަޙުރު

ތަސްބީޙަ ނަމާދަކީ، ކުޅަދާނަ ވެގެންވާ މީހާ، ކޮންމެ ދުވަހަކު ކުރުން އައުލާވެގެންވާ ނަމާދެކެވެ. ކޮންމެ ދުވަހަކު ނުކުރެވިއްޖެ ނަމަ، ކޮންމެ ހުކުރު ދުވަހަކު ކުރާނީ އެވެ. ކޮންމެ ހުކުރު ދުވަހަކު ނުކުރެވިއްޖެ ނަމަ، ކޮންމެ އަހަރަކު އެއްފަހަރު ކުރާނީ އެވެ. ކޮންމެ އަހަރަކު އެއްފަހަރު ނުކުރެވިއްޖެ ނަމަ، ޢުމުރުގައި މަދުވެގެން އެއްފަހަރު ކުރެވޭތޯ ބަލާނީ އެވެ.

ކީރިތި މާތް ނަބިއްޔާ ޞައްލަ ﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ، ދަމު ނަމާދުފުޅު ކުރެއްވުމަށް، އަލްއިސްރާ ސޫރަތުގެ 79 ވަނަ އާޔަތުގައި، މާތް ﷲ އަންގަވާފައި ވެ އެވެ.

ކަށުނަމާދުގެ ކުރީގައި ބަންގިއެއް، ޤަމަތެއް ނޯވެ އެވެ. މި ނަމާދަކީ ކޮޅަށް ތިބެ ކުރާ ނަމާދެކެވެ. ރުކޫޢުކުރުމާއި، ސަޖިދަކުރުން ވެސް މި ނަމާދުގައި ނޯވެ އެވެ. މި ނަމާދު ކުރުމަކީ، ކިފާޔަތުގެ ފަރުޟެކެވެ. މުސްލިމުންގެ ތެރެއިން ބަޔަކު މީހުން މައްޔިތާގެ މައްޗަށް ކަށުނަމާދު ކުރުމުން ފުދެ އެވެ.

"އޫނާ" އަކީ، ޢަރަބި ނަމެއްތޯ ނުވަތަ ނޫންތޯ ބެލުމަށްޓަކައި، ޢަރަބި އަކުރުން "އޫނާ" ލިޔެވޭނެ ގޮތްތަކަށް ބަލާލަންޖެހެ އެވެ. ޢަރަބި އަކުރުން އޫނާ ލިޔެވޭނެ ގޮތްތަކަކީ:

ޢަރަބި ބަހުގައި، ރައްޔާނު (رَيَّانُ) އަކީ ފިރިހެން ނަމެކެވެ. ރައްޔާނުގެ ޖަމްޢު ނުވަތަ ގިނަ ގޮތަކީ، ރިވާއު (رِوَاء) އާއި، ރައްޔާނޫން (ريّانون) އެވެ. ރައްޔާނުގެ އަންހެން ނަމަކީ، ރައްޔާ (رَيَّا) އާއި، ރައްޔާނާ (رَيَّانة) އެވެ.

ސަލާމްލެއްވި އިދުރީސުގެފާނަކީ، އާދަމުގެފާނުގެ ދަރިފަސްކޮޅުގެ 6 ވަނަ ޖީލަށް ނިސްބަތްވެވަޑައިގަންނަވާ ބޭކަލެކެވެ. ޢުމުރުފުޅުން 365 ވަނަ އަހަރު، އެކަލޭގެފާނު އުޑަށް އުފުއްލެވުނު ކަމަށް ވާރިދުވެފައި ވެ އެވެ.

އިސްލާމީ ޚިލާފަތުގެ އެންމެ ފަހުގެ ޚަލީފާއަކީ، އައްސުލްޠާން ޢަބްދުލްމަޖީދު ޚާން އައްޘާނީ (السلطان عبدالمجيد خان الثاني) އެވެ. އިސްލާމީ ޚިލާފަތު ވެއްޓުމުން އޭނާ އަރުވާލެވުނީ، ފަރަންސޭސިވިލާތުގެ ނީސް (Nice) އަށެވެ.

ޔަމަނުކަރައިގެ ސައްޤާފު ވަންހައަކީ، ދިވެހިންނާއި، ދިވެހި ތާރީޚާ ގުޅިފައިވާ މުހިންމު ވަންހައެކެވެ. އެ ވަންހައިގެ ބާނީއަކީ، އަލްޙަބީބު ޢަބްދުއްރަޙްމާނުއް ސައްޤާފު (الحبيب عبدالرحمن السقاف) އެވެ.

ދިވެހި ސަގާފަތުގައި އެތައް ބާވަތެއްގެ ފޮށާތައް ވެ އެވެ. އޭގެތެރޭގައި، ހޮޅިފޮށާ، ނަމާދުފޮށާ، ބަންގާޅުފޮށާ، ކަތީބުފޮށާ، ކުޑަފޮށާ، އަތްދުއްލިފޮށާ، މަރުފޮށާ، ފަތުކެއްކިފޮށާ، ފަގުޑިފޮށާ، ދެލިފޮށާ ފަދަ އެތައް ފޮށާތަކެއް ހިމެނެ އެވެ.

ދިވެހިރާއްޖެ އިސްލާމްކުރެއްވި ބޭކަލެއްގެ ނަންފުޅަކީ، ތަބްރޭޒް ކަމަށާއި، އެބޭކަލެއްގެ ރަށުގެ ނަމަކީ ވެސް ތަބްރޭޒް ކަމަށް ބައެއް ފަރާތްތަކުން ބުނެއުޅެއެވެ. އެހެނަސް އެފަދަ ފަރާތްތަކުން ލިޔާ ލިޔުންތައް ބިނާކޮށްފައިވަނީ ހަރުދަނާ މަޞްދަރެއްގެ މައްޗަކަށެއް ނޫނެވެ.

ޙިކުމަތްތެރި ވާހަކައެއްގައިވެ އެވެ. ދަނޑުވެރިޔަކު ގެންގުޅުނު ޙިމާރެއް އެއްދުވަހަކު ފުން ވަޅުގަނޑަކަށް ވެއްޓުނެވެ. ދެން އެސޮރު އަޑުއަޑުން ގޮވައި ހޭރެން ފެށި އެވެ.

ޙިކުމަތްތެރި ވާހަކައެއްގައިވެ އެވެ. އެއްދުވަހަކު، ބައްޕައަކު އޭނާގެ ނުވަ އަހަރުގެ ދަރިފުޅަށް ކުޑަވަރެއްގެ ފުޅިއެއް ދެއްކެވި އެވެ. އެފުޅިތެރޭގައި ބޮޑު އޮރެންޖެއް އޮތެވެ. އެއާމެދު އެކުއްޖާ ވަރަށް ބޮޑަށް ހައިރާންވި އެވެ.

ޚަލީފާ ޢުމަރު ބްނު ޢަބްދުލްޢަޒީޒަކީ، އޯގާވެރިކަމާއި ޙިކުމަތްތެރިކަމަށް މަޝްހޫރު ބޭކަލެކެވެ. އެއްދުވަހަކު، އެކަލޭގެފާނުގެ ދަރިކަލަކު އެކަލޭގެފާނުގެ އަރިހުގައި ދެންނެވި އެވެ.

1.
އެދޭނަމަ ޙަޔާތުގަ އުޅެން ދުންޔަވީ،
ތަބާވާން ޖެހޭނެޔެ ކަތުން މިންވަރަށް!

2.
ޖެހޭނެޔެ މުޅިން ފުނޑުވުމަށް ޤައިދުތައް،
ޖެހޭނެޔެ މުޅިން ހަމަނިމެން ރޭގަނޑަށް!

ސްކޫލުން ނިމިގެން ގެއަށް ދިޔަ ދެ ކުއްޖަކަށް ދޫނިތަކެއް ފެނުނެވެ. އެ ދޫނިތައް ތިބީ ކަރަންޓް ނަރެއްގެ މަތީގައެވެ. އެ ދެ ކުދިންގެ ތެރެއިން އެއް ކުއްޖަކު ސުވާލުކުރިއެވެ.

ގޭދޮށުގައިވާ ފިހާރައަކުން އެއްޗެއް ގަތުމަށްޓަކައި، މަންމައަކު އޭނާގެ ބާރަ އަހަރުގެ އަންހެން ދަރިފުޅު ފޮނުވަމުން ބުންޏެވެ.

"ދަރިފުޅާ! ފިހާރައިގައި ލަސްނުވެ އަވަހަށް އަންނާތި!"

މާބަނޑުވެފައިވާ މަންމަ ކުރެން، ހޭޖެހޭ ޢުމުރަށް ވާޞިލުވަމުންދިޔަ އަންހެން ދަރިފުޅު އެއްސެވެ.

"މަންމާ! ކޮއްކޮ އުފަންވުމުން، ކޮއްކޮއަށް ބައްޕަ ދެއްވާނީ ކޮން ނަމެއް؟"

ވިއްސާރަ މޫސުމެއްގެ ވާރޭ ވެހޭ ދުވަހަކެވެ. ކުޑަކުއްޖަކު، ވާރެޔާ ތެމެންވެގެން ބޭރަށް ނިކުތެވެ. އިރުކޮޅަކުން، މާބޯކޮށް ވާރޭ ވެހެން ފެށިއެވެ. ގަދަ ވިދުވަރާއެކު، ގުގުރަން ވެސް ފެށިއެވެ. ވާރެއާ ތެމެން ހުރި ކުއްޖާ ގޭތެރެއަށް ވެއްދޭތޯ އޭނާގެ މަސައްކަތްކުރިއެވެ.

ތުއްތު ކުއްޖަކު ސްކޫލުން ގެއަށް ގޮސް ރޯންފެށިއެވެ.

މަންމަ: ދަރިފުޅާ! ދަރިފުޅު ރޮނީ ކީއްވެ؟